21 Απριλίου 1967, γιατί έγινε η χούντα;

Τα αίτια της επιβολής της χούντας στις 21 Απρίλη 1967.

Τι αναφέρει η αστική ιστοριογραφία, το αστικό σχολείο.

Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το ποια ήταν τα αίτια της στρατιωτικής δικτατορίας που έζησε ο ελληνικός λαός για 7 χρόνια.

Οι ίδιοι οι δικτάτορες δικαιολόγησαν την επιβολή της χούντας δήθεν για να αποφευχθεί ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» που απειλούσε την Ελλάδα. Τριάμισι χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Γ. Παπαδόπουλος ομολόγησε, σε συνέντευξή του στον Βρετανό δημοσιογράφο Χιου Γκρην ότι «η Δημοκρατία στην Ελλάδα δε διέτρεχε κανέναν άμεσο κίνδυνο από τις δραστηριότητες των κομμουνιστών».

Αλλα πολιτικά κόμματα υποστηρίζουν ότι η χούντα επιβλήθηκε διότι αυτό ήθελαν οι Αμερικανοί. Υποστηρίζουν ουσιαστικά τη θέση που διατύπωσε ο Α. Παπανδρέου: «...το στρατιωτικό καθεστώς κατέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα για να παραδώσει τη χώρα στα οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα του βιομηχανικού - στρατιωτικού συγκροτήματος της Αμερικής (...) Αυτός ο τύπος κυριαρχίας μπορεί να ονομασθεί "νεοαποικιακός" μάλλον».

Ιδιαίτερη σημασία έχει πώς παρουσιάζεται στους νέους, ειδικά στους μαθητές, εκείνη η περίοδος και τα γεγονότα της. 

Στο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Γ' Γυμνασίου αναφέρει: «Μπροστά στο ενδεχόμενο να προκύψουν λύσεις ανεπιθύμητες στο μετεμφυλιακό κατεστημένο, ομάδα στρατηγών σχεδίαζε να ζητήσει τη συνεργασία του βασιλιά, προκειμένου να εγκαθιδρύσει δικτατορία. Ωστόσο, τα σχέδια των στρατηγών πρόφτασε να τα κάνει πράξη μια άλλη συνωμοτική ομάδα μεσαίων και ανώτερων αξιωματικών ...», ενώ στο βιβλίο της Γ' Λυκείου Γενικής Παιδείας απλά περιγράφει ότι την πολιτική κρίση από τα Ιουλιανά διαδέχτηκε η στρατιωτική δικτατορία.

 

Είναι φανερό ότι ο καπιταλισμός, το αστικό σχολείο που αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία, θέλει να γνωρίσουν τα νεαρά παιδιά ακρωτηριασμένα τα ιστορικά γεγονότα, αποστειρωμένα από οποιαδήποτε αναφορά σε κοινωνικές τάξεις με διαφορετικά συμφέροντα, από οποιαδήποτε αναφορά στην πάλη του λαού, στα διδάγματα από αυτή για το σήμερα.

Κόντρα σε αυτό το νεοσκοταδισμό, από τη μία, και στην πρόθεση των Χρυσαυγιτών - σημερινών οπαδών της χούντας - να αλλάξουν την Ιστορία, έχει σημασία κάθε νέος και νέα να γνωρίζει τα πραγματικά αίτια της επιβολής της χούντας.

Γιατί έγινε η χούντα;

«Οι βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν στη στρατιωτική δικτατορία της 21.4.1967 πρέπει να αναζητηθούν πρωταρχικά στις οξυμένες ενδοαστικές αντιθέσεις σε ολόκληρο το πλέγμα του αστικού κράτους, όπως διαμορφώθηκε μετά από τη Συμφωνία της Βάρκιζας και κυρίως από το 1946. Αυτές οι αντιθέσεις, που ήταν αντανάκλαση και διεθνών ανταγωνισμών στις προηγούμενες δεκαετίες, διατηρούνταν και οξύνονταν στη δεκαετία του 1960. 

Η άρχουσα τάξη, προκειμένου να αντιμετωπίσει το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και στη συνέχεια το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, είχε κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις της και όλες τις μορφές οργάνωσής της (πρωταρχικά το στρατό, θεσμικό πλαίσιο, κρατικές και "παρακρατικές" οργανώσεις κ.ά. ). Η βασιλεία είχε παίξει ρόλο στον πόλεμο κατά του ΔΣΕ ως "σύμβολο της πάλης κατά του κομμουνισμού", ενώ συνέχιζε να κατέχει μερίδιο στους μηχανισμούς της αστικής εξουσίας και μετά από τον εμφύλιο πόλεμο (...) Ομως, 15-20 χρόνια μετά από τον αγώνα του ΔΣΕ, οξύνονταν οι αντιθέσεις που προκαλούσε η άμεση ανάμειξη και ο έλεγχος που ασκούσε το Παλάτι στα κέντρα της αστικής εξουσίας (στρατός, κυβέρνηση κ.ά.). 

Ρεαλιστές αστοί πολιτικοί (Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου κ.ά.) επιχείρησαν εκσυγχρονισμούς που τους έφεραν σε σύγκρουση με το Παλάτι. Αυτές οι αντιθέσεις όξυναν την αγανάκτηση του λαού ενάντια στο Παλάτι. (...) Και μετά από τα ''Ιουλιανά'' συνεχίστηκε η κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος, εξαιτίας της οξύτατης σύγκρουσης των κυβερνήσεων με το Παλάτι για τον έλεγχο στο στρατό και γενικότερα για τις αρμοδιότητες του βασιλιά (...) Κάτω από την επίδραση τουλάχιστον των παραπάνω παραγόντων, το τμήμα της άρχουσας τάξης που είχε δύναμη στον πιο ισχυρό μηχανισμό, το στρατό, έδωσε δικτατορική αστική λύση»* 

Το ενδεχόμενο «λύσεων ανεπιθύμητων προς το μετεμφυλιακό κατεστημένο» που αναφέρουν τα σχολικά βιβλία, αφορούσε στην πραγματικότητα τον εσωτερικό ανταγωνισμό της αστικής τάξης και δευτερευόντως το φόβο των λαϊκών αντιδράσεων.

Το «μετεμφυλιακό κατεστημένο», που αποφεύγεται να οριστεί, ήταν η τάξη των καπιταλιστών, το κράτος τους. Ο τσακωμός ήταν για το ποιο τμήμα τους θα έχει το πάνω χέρι στον μεταξύ τους ανταγωνισμό.

Τα συμφέροντα των διαφορετικών μερίδων των καπιταλιστών εκφράζονταν από τα αστικά κόμματα της εποχής (ΕΡΕ, Ενωση Κέντρου κ.ά.) από το βασιλιά και το παλάτι. Είχαν σύνδεση με ξένα κράτη, τα οποία με τη σειρά τους προσπαθούσαν να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα, οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά (π.χ. ΗΠΑ). Αυτή η διαμάχη στο εσωτερικό της αστικής τάξης προκάλεσε την κρίση του πολιτικού συστήματος και την αλλαγή κυβερνήσεων τα χρόνια πριν την χούντα. Τελικά, επιβλήθηκε λύση που δεν έφεραν οι εκλογές, η λύση της στρατιωτικής δικτατορίας που ήταν επιλογή τμήματος της ελληνικής αστικής τάξης.

Χούντα: Λύση για τον καπιταλισμό.** 

Την περίοδο της χούντας εντάθηκε η κρατική καταστολή του λαϊκού κινήματος, η καταστολή και το κυνήγι του ΚΚΕ. Είτε «δικτατορικός» καπιταλισμός είτε «δημοκρατικός» καπιταλισμός διέφερε στο εξής: άλλαξε η μορφή διακυβέρνησης της εξουσίας των καπιταλιστών.

Η βάση της, η οικονομική κυριαρχία του κεφαλαίου, η μετοχική καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η εκμετάλλευση μισθωτής εργασίας, η υπεραξία και τα κέρδη που συσσωρεύουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι παρέμεινε άθικτη.

Ο κρατικός μηχανισμός (διοικητικός, νομοθετικός, σχολεία, στρατός και Σώματα Ασφαλείας κ.ά.) συνέχιζε να λειτουργεί και να εξυπηρετεί την αστική τάξη στο σύνολό της, ανεξάρτητα εάν κάποια τμήματα της αστικής τάξης ευνοήθηκαν περισσότερο (π.χ. καπιταλιστές στον Τουρισμό επί χούντας).

Τελικά, η στρατιωτική δικτατορία των χρόνων 1967 - 1974, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των πρωταγωνιστών της, οδήγησε στην επιτάχυνση του εκσυγχρονισμού του αστικού πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. Η προσαρμογή του στα νέα δεδομένα αποτέλεσε βασική προϋπόθεση για τη θωράκιση και τη μακροημέρευση του καπιταλισμού.

* Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ Β' Τόμος, 1949 - 68, σελ. 503 - 5.

**Ριζοσπάστης,  Τρίτη 13 Νοέμβρη 2012.