«Οι άνθρωποι δημιουργούν την ίδια τους την ιστορία, δημιουργούν όμως όχι όπως τους
αρέσει, όχι μέσα σε συνθήκες που οι ίδιοι διαλέγουν, μα μέσα σε συνθήκες που
υπάρχουν άμεσα, που είναι δοσμένες και που κληροδοτήθηκαν από το παρελθόν. Η
παράδοση όλων των νεκρών γενεών βαραίνει σαν βραχνάς στο μυαλό των ζωντανών».
(Κ. Μαρξ, από τη 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη)
«…Στην κοινωνική
παραγωγή της ζωής τους,
οι άνθρωποι, έρχονται σε σχέσεις καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από την
θέλησή τους, σε σχέσεις παραγωγής, που αντιστοιχούν σε μια ορισμένη βαθμίδα
ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων.
Το σύνολο των παραγωγικών αυτών σχέσεων, αποτελεί την οικονομική διάρθρωση της κοινωνίας, την βάση την υλική, που πάνω της υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα και που σ’ αυτήν αντιστοιχούν ορισμένες πάλι κοινωνικές μορφές συνείδησης.
Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής, καθορίζει γενικά την εξέλιξη της κοινωνικής, πολιτικής και διανοητικής ζωής.
Το τι είναι οι άνθρωποι, δεν καθορίζεται από τη συνείδησή τους, αλλά αντίθετα, το κοινωνικό τους Είναι, καθορίζει τη συνείδησή τους.
Όταν φτάσει σ’ ένα ορισμένο βαθμό η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, αυτές οι δυνάμεις, έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή -πράγμα που αποτελεί μόνο τη νομική για αυτό έκφραση- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που μέσα σ’ αυτές, είχανε, ως τα τότε κινηθεί.
Αυτές οι σχέσεις, από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, γίνονται τώρα φραγμοί τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης.
Όταν μεταβάλλεται η οικονομική βάση, ανατρέπεται λιγότερο ή περισσότερο, γοργότερα ή αργότερα, ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα.
Όταν αντικρίζουμε τέτοιου είδους ανατροπές, πάντα θα πρέπει να ξεχωρίζουμε την υλική ανατροπή των οικονομικών όρων της παραγωγής -που πρέπει να την εξακριβώνουμε πιστά με τη βοήθεια των φυσικών επιστημών- από τις νομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές μορφές, κοντολογίς, από τις ιδεολογικές μορφές, που μ’ αυτές συνειδητοποιούν οι άνθρωποι αυτή τη σύγκρουση και την αποτελειώνουν.
Όπως δεν μπορούμε να κρίνουμε ένα άτομο από τη γνώμη που έχει το ίδιο για τον εαυτό του, έτσι δεν μπορούμε να κρίνουμε μια τέτοια εποχή ανατροπής από τη συνείδηση που έχει για τον εαυτό της.
Αυτή τη συνείδηση πρέπει να την εξηγήσουμε με τις αντιφάσεις της υλικής ζωής, με τη σύγκρουση που υπάρχει ανάμεσα στις κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις και τις σχέσεις παραγωγής.
Ποτέ δεν εξαφανίζεται ένα κοινωνικό συγκρότημα, πριν αναπτυχθούν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις που να μπορεί να χωρέσει. Και, ποτέ, δεν έρχονται να καταλάβουν τη θέση του καινούργιες κι ανώτερες σχέσεις παραγωγής, πριν ωριμάσουνε γι αυτές, οι υλικοί όροι, μέσα στους κόλπους της ίδιας της παλιάς κοινωνίας.
Για το λόγο αυτό, η ανθρωπότητα, ποτέ δεν βάζει μπροστά της, παρά μόνο τα προβλήματα εκείνα που μπορεί να λύσει.
Γιατί, αν ρίξουμε μια καλύτερη ματιά, θα δούμε πως κι αυτό ακόμα το ίδιο το πρόβλημα, ξεπηδά μονάχα, όταν υπάρχουν ή τουλάχιστον βρίσκονται στη γέννησή τους, οι υλικοί όροι για την λύση του…
Οι αστικές παραγωγικές σχέσεις, είναι η τελευταία ανταγωνιστική μορφή της κοινωνικής παραγωγής, κι όχι με την έννοια ενός ατομικού ανταγωνισμού, αλλά ανταγωνισμού που γεννιέται από τους κοινωνικούς όρους της ζωής των ατόμων. Όμως, οι παραγωγικές δυνάμεις που αναπτύσσονται μέσα στην αστική κοινωνία, δημιουργούνε ταυτόχρονα και τους υλικούς όρους για τη λύση αυτού του ανταγωνισμού.
Μ’ αυτή, λοιπόν, την κοινωνική διαμόρφωση κλείνει κι η προϊστορία της ανθρώπινης κοινωνίας… (Κ. Μαρξ, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», Εκδ. «Οικονομικής και Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης» Αθήνα 1956, σελ.6-8)
Στο πάρα πάνω απόσπασμα, από τον πρόλογο της «Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας» του Καρλ Μαρξ, διατυπώνονται συνοπτικά οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης, που πρώτοι στην ιστορία ο Μαρξ με τον Ένγκελς αποκάλυψαν.
Οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης,* δηλαδή, οι πιο γενικές, ουσιώδεις και επαναλαμβανόμενες συναρτήσεις και σχέσεις που υπάρχουν στο επιφανειακό χάος των κοινωνικών φαινομένων.
Οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης, όπως και οι νόμοι της φύσης έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, δηλαδή υπάρχουν και δρουν ανεξάρτητα από τη συνείδηση των ανθρώπων, με τη διαφορά ότι, ενώ στη φύση δρουν τυφλές δυνάμεις και οι γενικοί νόμοι εμφανίζονται με την αλληλεπίδραση αυτών των δυνάμεων, στην κοινωνία δρουν άνθρωποι που έχουν συνείδηση, έτσι ώστε, οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης εκδηλώνονται με τη σκόπιμη δράση των ανθρώπων. Που σημαίνει ότι στην ταξική, ανταγωνιστική κοινωνία, αντικειμενικός νόμος εξέλιξής της, είναι ο ταξικός αγώνας που, σε ένα ορισμένο στάδιο εξέλιξης του, οδηγεί στην επαναστατική αλλαγή ενός συστήματος από άλλο.
Ο μαρξισμός, αφού αποκάλυψε τους αντικειμενικούς νόμους της κοινωνικής εξέλιξης, έδειξε τις αντιθέσεις του καπιταλισμού και απέδειξε το αναπόφευκτο της κατάργησής του και της νίκης του κομμουνισμού.
Από τα πάρα πάνω, γίνεται φανερό ότι "...Η σοσιαλιστική διανόηση μόνο τότε μπορεί να υπολογίζει σε γόνιμη δράση όταν βάλει τέλος στις αυταπάτες... και παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητάς μας, σαν καθορισμένου συστήματος σχέσεων παραγωγής, να δείξει τον αναγκαίο χαρακτήρα της εκμετάλλευσης και της απαλλοτρίωσης των εργαζομένων μέσα σ' αυτό το σύστημα, να δείξει τη διέξοδο εκείνη απ' αυτό το καθεστώς, την οποία υποδείχνει η οικονομική εξέλιξη...."
(Β. Ι. Λένιν, "Για τους κανόνες της κομματικής ζωής…" Εκδ. ΣΕ, σελ. 21.)
Ζούμε σε ιστορική εποχή.
Έχουν ωριμάσει οι αντικειμενικές συνθήκες για την ανατροπή των σφετεριστών του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Μας το βεβαιώνουν οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης -μέσω της οικονομικής εξέλιξης- με όλη τη στοιχειώδη δύναμή τους και μας καλούν να εναρμονιστούμε με αυτήν, για να ανταποκριθούμε στο ιστορικό μας χρέος.
Που σημαίνει ότι σήμερα -περισσότερο από κάθε άλλη ιστορική περίοδο- η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, οφείλει, ανταποκρινόμενη στο ιστορικό χρέος της τάξης, να οδηγήσει τον λαό, με την ολόπλευρη ανάπτυξη του ταξικού αγώνα, μέχρι την έξοδο απ' αυτό το εκμεταλλευτικό καθεστώς, μέχρι την κατάργηση, δηλαδή, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας.
Οπλισμένοι με την επαναστατική θεωρία του μαρξισμού, με την πλούσια πείρα των προηγούμενων, καθώς και των πρόσφατων ταξικών αγώνων, μπορούμε να αντικρίσουμε με αισιοδοξία τον καινούργιο χρόνο, αισιοδοξία, που πηγάζει από το αναπόφευκτο της κατάργησης του εκμεταλλευτικού συστήματος και της νίκης του κομμουνισμού, της πραγματικής, δηλαδή, απελευθέρωσης του ανθρώπου.
Χρόνια Πολλά - Καλή Χρονιά και...
καλό ξεκίνημα με τα μάτια ανοιχτά.
* "Σύντομο Κοινωνικοπολιτικό Λεξικό",
Εκδ. "Σύγχρονη Εποχή", Αθήνα 1995, σελ. 190.
Το σύνολο των παραγωγικών αυτών σχέσεων, αποτελεί την οικονομική διάρθρωση της κοινωνίας, την βάση την υλική, που πάνω της υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα και που σ’ αυτήν αντιστοιχούν ορισμένες πάλι κοινωνικές μορφές συνείδησης.
Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής, καθορίζει γενικά την εξέλιξη της κοινωνικής, πολιτικής και διανοητικής ζωής.
Το τι είναι οι άνθρωποι, δεν καθορίζεται από τη συνείδησή τους, αλλά αντίθετα, το κοινωνικό τους Είναι, καθορίζει τη συνείδησή τους.
Όταν φτάσει σ’ ένα ορισμένο βαθμό η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, αυτές οι δυνάμεις, έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή -πράγμα που αποτελεί μόνο τη νομική για αυτό έκφραση- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που μέσα σ’ αυτές, είχανε, ως τα τότε κινηθεί.
Αυτές οι σχέσεις, από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, γίνονται τώρα φραγμοί τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης.
Όταν μεταβάλλεται η οικονομική βάση, ανατρέπεται λιγότερο ή περισσότερο, γοργότερα ή αργότερα, ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα.
Όταν αντικρίζουμε τέτοιου είδους ανατροπές, πάντα θα πρέπει να ξεχωρίζουμε την υλική ανατροπή των οικονομικών όρων της παραγωγής -που πρέπει να την εξακριβώνουμε πιστά με τη βοήθεια των φυσικών επιστημών- από τις νομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές μορφές, κοντολογίς, από τις ιδεολογικές μορφές, που μ’ αυτές συνειδητοποιούν οι άνθρωποι αυτή τη σύγκρουση και την αποτελειώνουν.
Όπως δεν μπορούμε να κρίνουμε ένα άτομο από τη γνώμη που έχει το ίδιο για τον εαυτό του, έτσι δεν μπορούμε να κρίνουμε μια τέτοια εποχή ανατροπής από τη συνείδηση που έχει για τον εαυτό της.
Αυτή τη συνείδηση πρέπει να την εξηγήσουμε με τις αντιφάσεις της υλικής ζωής, με τη σύγκρουση που υπάρχει ανάμεσα στις κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις και τις σχέσεις παραγωγής.
Ποτέ δεν εξαφανίζεται ένα κοινωνικό συγκρότημα, πριν αναπτυχθούν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις που να μπορεί να χωρέσει. Και, ποτέ, δεν έρχονται να καταλάβουν τη θέση του καινούργιες κι ανώτερες σχέσεις παραγωγής, πριν ωριμάσουνε γι αυτές, οι υλικοί όροι, μέσα στους κόλπους της ίδιας της παλιάς κοινωνίας.
Για το λόγο αυτό, η ανθρωπότητα, ποτέ δεν βάζει μπροστά της, παρά μόνο τα προβλήματα εκείνα που μπορεί να λύσει.
Γιατί, αν ρίξουμε μια καλύτερη ματιά, θα δούμε πως κι αυτό ακόμα το ίδιο το πρόβλημα, ξεπηδά μονάχα, όταν υπάρχουν ή τουλάχιστον βρίσκονται στη γέννησή τους, οι υλικοί όροι για την λύση του…
Οι αστικές παραγωγικές σχέσεις, είναι η τελευταία ανταγωνιστική μορφή της κοινωνικής παραγωγής, κι όχι με την έννοια ενός ατομικού ανταγωνισμού, αλλά ανταγωνισμού που γεννιέται από τους κοινωνικούς όρους της ζωής των ατόμων. Όμως, οι παραγωγικές δυνάμεις που αναπτύσσονται μέσα στην αστική κοινωνία, δημιουργούνε ταυτόχρονα και τους υλικούς όρους για τη λύση αυτού του ανταγωνισμού.
Μ’ αυτή, λοιπόν, την κοινωνική διαμόρφωση κλείνει κι η προϊστορία της ανθρώπινης κοινωνίας… (Κ. Μαρξ, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», Εκδ. «Οικονομικής και Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης» Αθήνα 1956, σελ.6-8)
Στο πάρα πάνω απόσπασμα, από τον πρόλογο της «Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας» του Καρλ Μαρξ, διατυπώνονται συνοπτικά οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης, που πρώτοι στην ιστορία ο Μαρξ με τον Ένγκελς αποκάλυψαν.
Οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης,* δηλαδή, οι πιο γενικές, ουσιώδεις και επαναλαμβανόμενες συναρτήσεις και σχέσεις που υπάρχουν στο επιφανειακό χάος των κοινωνικών φαινομένων.
Οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης, όπως και οι νόμοι της φύσης έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, δηλαδή υπάρχουν και δρουν ανεξάρτητα από τη συνείδηση των ανθρώπων, με τη διαφορά ότι, ενώ στη φύση δρουν τυφλές δυνάμεις και οι γενικοί νόμοι εμφανίζονται με την αλληλεπίδραση αυτών των δυνάμεων, στην κοινωνία δρουν άνθρωποι που έχουν συνείδηση, έτσι ώστε, οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης εκδηλώνονται με τη σκόπιμη δράση των ανθρώπων. Που σημαίνει ότι στην ταξική, ανταγωνιστική κοινωνία, αντικειμενικός νόμος εξέλιξής της, είναι ο ταξικός αγώνας που, σε ένα ορισμένο στάδιο εξέλιξης του, οδηγεί στην επαναστατική αλλαγή ενός συστήματος από άλλο.
Ο μαρξισμός, αφού αποκάλυψε τους αντικειμενικούς νόμους της κοινωνικής εξέλιξης, έδειξε τις αντιθέσεις του καπιταλισμού και απέδειξε το αναπόφευκτο της κατάργησής του και της νίκης του κομμουνισμού.
Από τα πάρα πάνω, γίνεται φανερό ότι "...Η σοσιαλιστική διανόηση μόνο τότε μπορεί να υπολογίζει σε γόνιμη δράση όταν βάλει τέλος στις αυταπάτες... και παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητάς μας, σαν καθορισμένου συστήματος σχέσεων παραγωγής, να δείξει τον αναγκαίο χαρακτήρα της εκμετάλλευσης και της απαλλοτρίωσης των εργαζομένων μέσα σ' αυτό το σύστημα, να δείξει τη διέξοδο εκείνη απ' αυτό το καθεστώς, την οποία υποδείχνει η οικονομική εξέλιξη...."
(Β. Ι. Λένιν, "Για τους κανόνες της κομματικής ζωής…" Εκδ. ΣΕ, σελ. 21.)
Ζούμε σε ιστορική εποχή.
Έχουν ωριμάσει οι αντικειμενικές συνθήκες για την ανατροπή των σφετεριστών του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Μας το βεβαιώνουν οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης -μέσω της οικονομικής εξέλιξης- με όλη τη στοιχειώδη δύναμή τους και μας καλούν να εναρμονιστούμε με αυτήν, για να ανταποκριθούμε στο ιστορικό μας χρέος.
Που σημαίνει ότι σήμερα -περισσότερο από κάθε άλλη ιστορική περίοδο- η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, οφείλει, ανταποκρινόμενη στο ιστορικό χρέος της τάξης, να οδηγήσει τον λαό, με την ολόπλευρη ανάπτυξη του ταξικού αγώνα, μέχρι την έξοδο απ' αυτό το εκμεταλλευτικό καθεστώς, μέχρι την κατάργηση, δηλαδή, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας.
Οπλισμένοι με την επαναστατική θεωρία του μαρξισμού, με την πλούσια πείρα των προηγούμενων, καθώς και των πρόσφατων ταξικών αγώνων, μπορούμε να αντικρίσουμε με αισιοδοξία τον καινούργιο χρόνο, αισιοδοξία, που πηγάζει από το αναπόφευκτο της κατάργησης του εκμεταλλευτικού συστήματος και της νίκης του κομμουνισμού, της πραγματικής, δηλαδή, απελευθέρωσης του ανθρώπου.
Χρόνια Πολλά - Καλή Χρονιά και...
καλό ξεκίνημα με τα μάτια ανοιχτά.
* "Σύντομο Κοινωνικοπολιτικό Λεξικό",
Εκδ. "Σύγχρονη Εποχή", Αθήνα 1995, σελ. 190.