Τρίτη 12 Ιουλίου 2011

"Το Χρήμα ως Κέρδος" (Μερος 24ο)


Για τον φετιχισμό του κεφαλαίου, ο Μαρξ, προσδιορίζοντας τις συνθήκες που το καθιστούν μια δύναμη που αποκτά υπερφυσικές ιδιότητες και φαίνεται να κυριαρχεί στην κοινωνική ζωή, λέει:
« Με την ανάπτυξη της σχετικής υπεραξίας στον καθαυτό ειδικό κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, που αναπτύσσει τις κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις της εργασίας, φαίνονται σαν να έχουν μετατοπισθεί από την εργασία στο κεφάλαιο αυτές οι παραγωγικές δυνάμεις και οι κοινωνικές συναρτήσεις στο άμεσο προτσές εργασίας. Έτσι το κεφάλαιο γίνεται κιόλας ένα πολύ μυστηριώδες ον, γιατί όλες οι κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις της εργασίας φαίνεται να ανήκουν σ’ αυτό και όχι στην εργασία σαν τέτοια και σαν δυνάμεις που αναφύονται από τους δικούς του κόλπους».*
Έτσι μέσα από αυτή την πλάνη «…ο εργάτης μπορεί να αφεθεί στην επενέργεια των "φυσικών νόμων της παραγωγής", δηλ. στην εξάρτησή του από το κεφάλαιο, εξάρτηση που ξεπηδάει από τους ίδιους τους όρους της παραγωγής που την εγγυούνται και τη διαιωνίζουν" **
Που σημαίνει ότι, όπως υποστηρίζουν οι αστικές κοινωνικές επιστήμες, από τη στιγμή που κατανοείται το κεφάλαιο ως πράγμα και όχι ως κοινωνική σχέση εκμετάλλευσης, δηλαδή, αποσπώντας τις παραγωγικές δυνάμεις από τις σχέσεις παραγωγής, και μάλιστα, εντοπίζοντας στο πεδίο των παραγωγικών δυνάμεων ως κύριο, όχι την ανθρώπινη εργατική δύναμη αλλά τη μηχανή, δηλαδή την παρωχημένη ανθρώπινη εργασία, τότε με τον πιο αβίαστο τρόπο βγαίνει το συμπέρασμα, ότι οι υπάρχουσες αστικές σχέσεις παραγωγής είναι φυσικές και αιώνιες.
Έχει όμως καμιά σχέση ο παραπάνω συλλογισμός με τους νόμους που καθορίζουν τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, με αυτό που πραγματικά συμβαίνει; Καμία. Αντίθετα, είναι ο απόλυτος παραλογισμός.
Αν πούμε ότι ένα τραπέζι είναι κατασκεύασμα μιας τηλεφωνικής συσκευής, δηλαδή ότι, το ένα πράγμα, είναι φτιαγμένο από το άλλο πράγμα, ο παραλογισμός του ισχυρισμού μας, είναι ολοφάνερος. Αν όμως πούμε, ότι αυτό το βιβλίο το έφτιαξε αυτή η εκτυπωτική και αυτή η βιβλιοδετική μηχανή, δηλαδή το κεφάλαιο, ο ισχυρισμός μας, αντίθετα φαίνεται λογικός - παρ’ ότι και στις δυο περιπτώσεις ο ισχυρισμός μας είναι ο ίδιος - ότι δηλαδή, το ένα πράγμα είναι φτιαγμένο από το άλλο πράγμα.
Παρ’ ότι είναι, από παλιά ολόπλευρα εξηγημένο, αλλά και εμπειρικά διαπιστωμένο, ότι όλες οι αξίες χρήσης, δηλαδή τα ωφέλιμα για τον άνθρωπο πράγματα, είναι φτιαγμένα από τον άνθρωπο, και ότι αυτές οι αξίες χρήσης, δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο, παρά μόνο αποκρυσταλλωμένη ανθρώπινη εργασία.
Κι όμως, αυτή η εντύπωση θα μένει στους ανθρώπους, ότι δηλαδή τα εμπορεύματα, είναι πράγματα που παράγονται από το κεφάλαιο, δηλαδή από τα πράγματα, από την κοινωνία των εμπορευμάτων, όσες φορές κι αν τους εξηγηθεί αυτή η αλήθεια. Και θα μένει αυτή η εντύπωση, όσο η αλλοτριωμένη εργασία που χωρίζει τον άνθρωπο από τον καρπό της δραστηριότητάς του, θα μεταβάλλει διαρκώς τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, σε σχέσεις ανάμεσα σε πράγματα.

Όσο δηλαδή, θα διατηρείται ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής, όπου ο εργαζόμενος ζει και εργάζεται μέσα στην πλάνη του, έρμαιο δυνάμεων όχι ανθρώπινων αλλά δυνάμεων τυφλής αναγκαιότητας. (Αυτή η πλάνη, που οδηγεί, σε τελευταία ανάλυση, στην πολιτική καθυστέρηση, όπως αποδείχτηκε για άλλη μια φορά στην πλατεία, όπου οι "αγανακτισμένοι" ούτε λίγο ούτε πολύ, αποφάσισαν να ζητήσουν την κατάργηση των κομμάτων!!)

Που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι, μέσα στον περιοδικό κύκλο που κάνει η βιομηχανία, περνώντας από τις εναλλαγές - ανόδου, υπερπαραγωγής, στασιμότητας, κρίσης - θα χτυπιούνται μ’ όλη την τραχύτητα των οικονομικών νόμων που καθορίζουν τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής και εξέλιξης.

Κι όμως, οι εργαζόμενοι έχουν σήμερα μια πραγματική ευκαιρία, βοηθάει γι’ αυτό η κρίση, να δουν στον καπιταλισμό, αυτό που τελικά είναι, τη μήτρα δηλαδή, που γεννάει μόνο ανεργία, φτώχεια, κρίσεις, και πολέμους, και καθιστώντας ώριμες τις αντικειμενικές συνθήκες να τοποθετήσουν την αστική τάξη και την εξουσία της, στη θέση που της πρέπει, δηλαδή, στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
Συνεχίζεται…
* Καρλ Μαρξ, "Το ΚΕΦΆΛΑΙΟ", 3ος τόμος, σελ. 1016, εκδ. ΣΕ Αθήνα 1978.
** Καρλ Μαρξ, "Το ΚΕΦΆΛΑΙΟ" 1ος τόμος, σελ. 762, εκδ. Σύγχρονη Σκέψη" Αθήνα 1975.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου